Η υποδομή της εικόνας

Το εργαστήρι αγιογραφίας της Ορθόδοξης Αδελφότητας "Χριστιανική Ελπίς", δίνει μεγάλη βαρύτητα στην υποδομή της εικόνας, που εξασφαλίζει και την διαχρονικότητα της. Έτσι, από την επιλογή του ξύλου, την προετοιμασία της επιφάνειας του και τη διαδικασία της επιχρύσωσης του, το εργαστήρι βρίσκεται σε άμεση συνεργασία με εμπείρους συντηρητές. Παρακάτω παραθέτουμε αναλυτικά τα στάδια της στιλβωτής επιχρύσωσης των φορητών εικόνων του εργαστηρίου μας. 

Στάδια στιλβωτής επιχρύσωσης φορητών εικόνων

Οι τεχνικές που εφαρμόζονται για την στιλβωτή επιχρύσωση των φορητών εικόνων ακολουθούν πιστά παραδοσιακές βυζαντινές συνταγές . Επίσης, επιλέγονται τα κατάλληλα υλικά ούτως ώστε το αποτέλεσμα να προσεγγίζει στο μέγιστο αυτό των βυζαντινών εικόνων.

Συνεπώς επιλέγεται πάντα μασίφ ξυλεία για τη δημιουργία του ξύλινου φορέα. Επιπροσθέτως η ξυλεία που επιλέγεται θα πρέπει να είναι φυσικά αποξηραμένη και καθόλου ευαίσθητη σε διαφοροποιήσεις των κλιματικών συνθηκών. 

Έπειτα από την επιλογή του ξύλινου φορέα ακολουθεί η προετοιμασία της επιφάνειας που θα επιχρυσωθεί. Η διαδικασία της προετοιμασίας της επιφάνειας είναι κάθε άλλο παρά απλή υπόθεση. Προηγούνται πολλές στρωμματικές εφαρμογές έτσι ώστε η επιφάνεια να φτάσει σε επίπεδο επιχρύσωσης και εν συνεχεία στίλβωσης. 

Καταρχήν η επιφάνεια που θα επιχρυσωθεί σκάβεται στο απαιτούμενο βάθος και διαστάσεις και εν συνεχεία, καλύπτεται με ύφασμα ( γάζα) το οποίο προσκολλάται με την χρήση οργανικής κόλλας ( κουνελόκολλα ). Η εφαρμογή γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή ούτως ώστε το ύφασμα να είναι στην σωστή θέση και να έχει σωστό προσανατολισμό. Η πρόσφυση του υφάσματος με την επιφάνεια εξαρτάται από την ποσότητα και την ποιότητα της κόλλας που χρησιμοποιείται. Για αυτόν τον λόγο κάθε ύφασμα χρειάζεται τουλάχιστον πέντε στρώσεις κόλλας της οποίας  η ποσόστωση του μίγματος ελέγχεται συνεχώς και ενδελεχώς. 

Εν συνεχεία το πλέον κολλημένο ύφασμα καλύπτεται από δεκαπέντε  στρώσεις μίγματος οργανικής κόλλας ( κουνελόκολλα) ,αδρανών ασβεστολιθικών υλών  και νερού. Η εφαρμογή των στρώσεων γίνεται αποκλειστικά με πινέλο, ακολουθώντας πιστά τις παραδοσιακές τεχνικές.

Η επιφάνεια που δημιουργείται θα πρέπει να λειανθεί με ιδιαίτερη προσοχή για να είναι έτοιμη για το επόμενο στάδιο.

Σε αυτό το στάδιο γίνεται η επικάλυψη της επιφάνειας με μίγμα αργιλικής ύλης, κόλλας και νερού ή αλλιώς αμπόλι. Οι  δέκα με δεκαπέντε στρώσεις αμπολιού  στην επιφάνεια εφαρμόζονται πάλι με πινέλο, χωρίς να χρησιμοποιείται σε κανένα στάδιο άλλος σύγχρονος μηχανισμός. Επαναλαμβάνεται η διαδικασία λείανσης της επιφάνειας του αμπολιού με σκοπό να μην έχει κανένα σημείο το οποίο να μην είναι κατά το μέγιστο λείο.  

Αφού ολοκληρωθεί και το στάδιο της λείανσης του αμπολιού, η επιφάνεια είναι πλέον έτοιμη για την επιχρύσωσή της. Τα φύλλα χρυσού εφαρμόζονται με την βοήθεια ειδικής οργανικής κόλλας που επαλείφεται στην προετοιμασμένη επιφάνεια.

Μετά το πέρας κάποιου χρονικού διαστήματος τα φύλλα χρυσού έχουν εφαρμόσει στην επιφάνεια και συνεπώς είναι πλέον κατάλληλες οι συνθήκες για το τελικό στάδιο του στιλβώματος. Ο χρυσός  στιλβώνεται με την  χρήση ειδικών πετρωμάτων (αχάτης) τα οποία  του επιτρέπουν να λειανθεί κατά το δυνατόν βέλτιστα.

Υλικά - Τεχνικές εικόνας

Οι φορητές εικόνες αγιογραφούνται στο ξύλο (είτε φυσικό είτε κόντρα πλακάζ Ρώσικο) με αυγοτέμπερα και ορυκτά χρώματα.            

Για την εξασφάλιση του φυσικού στεγνώματος της αυγοτέμπερας, οι εικόνες ασφαλίζονται μέσα σε χειροποίητες προθήκες από ξύλο οξιάς.

Μήτηρ Θεού, 70x50 εκ, 2010, ορυκτά χρώματα με αυγοτέμπερα σε ξύλο

Όταν η προθήκη πλαισιώνει εικόνα με στιλβωτό χρύσωμα, τότε το τζάμι της ψήνεται με ιδιαίτερο τρόπο, για να επιτευχτεί μείωση της αντανακλαστικότητας του.

Επίσης, το εργαστήρι με βάση την έρευνα και τη συνεργασία με χημικούς και συντηρητές, καινοτομεί χρησιμοποιώντας και αξιοποιώντας φυσικά υλικά, όπως πάπυρο, πέτρα Καρύστου, χαλαζία κ.α. Αυτά αγιογραφούνται με συνδετικό μέσο ακρυλική ρητίνη, που είναι πολύ ανθεκτική σε έντονες κλιματολογικές συνθήκες και ορυκτά χρώματα.

Η άκρα ταπείνωση, 57x42 εκ, 2012, ορυκτά χρώματα με ακρυλική ρητίνη σε φυσικό πάπυρο

Προφήτης Ηλίας, 56x34 εκ, 1998, ορυκτά χρώματα σε πέτρα καρύστου

Άγιος Νικόλαος, 51,6x37 εκ, 2012, ορυκτά χρώματα με ακρυλική ρητίνη σε χαλαζία

Με την παράδοση κάθε έργου δίνει αναλυτικά τα στάδια της υποδομής της εικόνας σε ηλεκτρονική μορφή για την εξασφάλιση διαχρονικής συντήρησής της. 

Το εργαστήρι εμπνεόμενο από τη φύση και τις παλιές βυζαντινές εικόνες, αγιογραφεί με παραθέσεις θερμών και ψυχρών χρωμάτων σε γαιώδεις τόνους.

Ιδιαίτερη τεχνοτροπία ακολουθεί κατά κύριο λόγο στα σαρκώματα με λεπτές διασταυρώσεις πινελισμών, επιζητώντας να αποδώσει με ησυχαστική έκφραση τη σύζευξη ύφους και ήθους. 

Ιησούς Χριστός, 60x42 εκ, 2010, Ορυκτά χρώματα με αυγοτέμπερα σε ξύλο